Maandelijks archief: februari 2015

Motie GroenLinks over basisinkomen unaniem aangenomen

Diversen

GroenLinks

GroenLinksZaterdag, 7 februari, stemde het landelijk congres van GroenLinks in Amersfoort unaniem voor de twee moties van PAL GroenLinks raadslid Jan Atze Nicolai en raadslid Brigitta Meinema van de afdeling Tytsjerksteradiel. De moties werden ook gesteund door het bestuur van GrienLinks Fryslân.

congres 2 Rik Grashof, voorzitter van GroenLinks en Tweede Kamerlid Corinne Ellemeet riepen de leden op om de moties aan te nemen. Zij gaven aan graag met de moties aan de gang te gaan zoals met het aanjagen van de discussie over het basisinkomen in de partij en met voorstellen te komen tot het verbeteren van de posities en waardering van mantelzorg en vrijwilligerswerk.

Het congres van GroenLinks, in vergadering bijeen in Amersfoort op zaterdag 7 februari 2015

Experimenteerruimte vormen van basisinkomen

Constaterende dat

  • De huidige situatie rondom werk en inkomen vastloopt, omdat er voor steeds meer mensen geen betaald werk is, de groep werkenden zonder rechten groter wordt, en omdat werkenden tijd tekort komen om te zorgen,
  • De sociale zekerheid onvoldoende functioneert, het hebben van betaald werk te bepalend is voor je maatschappelijke positie, en grote groepen kunnen daar niet in mee kunnen,
  • Werkgelegenheidsplannen onvoldoende tot nieuwe banen leiden,
  • Er wezenlijke aanpassingen in ons sociale stelsel nodig zijn en we fundamentele keuzes moeten gaan maken over werk in inkomen, en hoe wij in Nederland voor elkaar en voor onszelf willen zorgen,
  • De inkomensongelijkheid toeneemt,
  • Het sociale zekerheidsstelsel steeds meer als beklemmend en demotiverend wordt ervaren, en door de groter wordende controlemechanismen onbetaalbaar wordt,
  • GroenLinks streeft naar een meer ontspannen samenleving waar (betaald)werk beter verdeeld is, en iedereen ruimte krijgt voor zorgtaken, zelfontplooiing en ondernemerschap,

Overwegende dat

  • De politiek moet erkennen dat het werk (vrijwillig en betaald) in Nederland ongelijk verdeeld is,
  • GroenLinks het systeem van betaald werk en de daaraan gekoppelde waardering en status ter discussie moet stellen, en op De Helling kan zetten,
  • Iedereen recht heeft op een volwaardig bestaan in de samenleving,
  • Er ruimte voor ‘vrijdenken’ en experiment moet zijn met vormen van basisinkomen,
  • Daarbij ook alternatieven onderzocht kunnen worden om het idee van een basisinkomen te vervolmaken,
  • Toenemende inkomensongelijkheid in ieder economisch systeem leidt tot een minder algemeen welbevinden en dit door middel van een basisinkomen doorbroken kan worden,
  • GroenLinks een solidaire samenleving toejuicht en daarin ondersteunend en faciliterend wil zijn,

congres 4 jpgRoept het bestuur op:

  • De discussie over een basisinkomen in de partij verder vorm te geven, en aan te jagen,
  • Afdelingen te stimuleren en te faciliteren om met lokale initiatieven en experimenten te komen omtrent basisinkomen,

En roept de Tweede Kamerfractie op:

  • Om onderzoek te doen naar alternatieven die ons sociale zekerheidsstelsel hervormen,
  • Initiatief te nemen in het maatschappelijk en politieke debat over het sociale zekerheidsstelsel,
  • Het debat over alternatieven voor ons sociale stelsel te voeren in de Tweede Kamer, en hier voorstellen over te doen,
  • Te komen tot initiatief wetgeving op basis van bovenstaand onderzoek, waaronder het creëren van meer ruimte voor gemeenten voor degelijke experimenten met vormen van basisinkomen,

En gaat over tot de vernieuwende orde van de dag.

Deze motie is ingediend door:

Afdeling PAL GroenLinks Leeuwarden en de leden Jan Atze Nicolai, Brigitta Meinema-Scheepsma, Petra Vlutters, Annet Bakker

Het bericht Motie GroenLinks over basisinkomen unaniem aangenomen verscheen eerst op Vereniging Basisinkomen.

CPB maakt gehakt van basisinkomen, maar dan wel van plofkip!

Diversen

plofkip

plofkipDe conclusie van het onderzoek van het CPB over de effectiviteit van fiscaal participatiebeleid,  van februari 2015, stelt dat het invoeren van generieke inkomensondersteuning via een basisinkomen een averechts effect op de arbeidsparticipatie. Het geeft tweede verdieners een financiële prikkel om te stoppen met werken.

Meer kansrijk is beleid dat het inkomensverschil tussen werken en niet-werken vergroot, zoals het verhogen van de arbeidskorting aan de onderkant of het verlagen van de bijstand. Dit laatste gaat dan wel ten koste van een stijging van de inkomensongelijkheid.

Alsof je gehakt maakt van plofkip

Het is duidelijk dat het financieel economisch beleid niet langer vol te houden is met de gangbare waarden en denkwijzen. Er is een volledig andere denkraam nodig om het CPB zaken te laten doorrekenen, Er dienen waarden en methoden gebruikt te worden waar nog geen ervaring mee is om te laten zien dat een echt basisinkomen een aanvaardbaar levensstandaard kan garanderen een heel ander effect heeft op de arbeidsmarkt en arbeidsparticiapatie dan het verlagen van de bijstand om mensen aan het werk te krijgen. Er moet gezocht worden naar modellen die zorgen voor inkomen zonder dat daar arbeid de hoofdmoot voor vormt. Zodat negatieve effecten zoals inkomensongelijkheid en bevordering van armoede geen gevolg zijn, maar juist de bestrijding daarvan het hoofddoel is.
Een onvoorwaardelijke basisinkomen met een hoogte die een aanvaardbare levensstandaard garandeert zou het uitgangspunt moeten zijn[1].

Hieronder hoofdstuk 4 uit het stuk dat te vinden is via http://www.cpb.nl/sites/default/files/publicaties/download/cpb-policy-brief-2015-02-de-effectiviteit-van-fiscaal-participatiebeleid.pdf 

Het “basisinkomen” waar het Centraal Planbureau hier van spreekt is dus geen reëel basisinkomen, maar een bijstandsuitkering zonder voorwaarden. 

4 Vlaktaks en basisinkomen niet effectief
Een andere vorm van generiek beleid, het uniformeren van de schijftarieven tot een vlaktaks, heeft zelfs een averechts effect op de arbeidsparticipatie, tenminste als de inkomensongelijkheid constant wordt gehouden. Generieke inkomensondersteuning via een basisinkomen heeft ook een averechts effect op de arbeidsparticipatie.
Kolom 1 in tabel 2 geeft de effecten van een budgettair neutrale vlaktaks waarbij de schijftarieven gelijk worden getrokken op 39,7%. Dit leidt per saldo tot een toename van de arbeidsparticipatie. Vrijwel alle groepen gaan meer werken.[12] Voor een belangrijk deel komt dit echter door een sterke daling van de netto uitkeringen vanwege de effectieve stijging van het eersteschijftarief. Deze simpele vlaktaks leidt dan ook tot een forse toename van de inkomensongelijkheid. Werknemers met een laag inkomen gaan er in inkomen procenten op achteruit.
Wanneer het effect op de inkomensongelijkheid wordt geneutraliseerd (kolom 2) met behulp van een nieuwe toeslag, dan neemt de arbeidsparticipatie af. Het gaat daarbij om een nieuwe toeslag voor alle personen die belastbaar inkomen hebben (niet-werkende partners krijgen deze toeslag dus niet, zij ondervinden immers ook niet direct de gevolgen van de vlaktaks). Om deze toeslag te financieren, stijgt het vlaktakstarief tot 45,3%. Dit betekent dat (meer) werken voor het merendeel van de personen minder oplevert. De participatie daalt met 0,9%. Een vlaktaks is minder gericht op het prikkelen van groepen die relatief gevoelig zijn voor financiële prikkels.
Generieke inkomensondersteuning, onafhankelijk van arbeidsparticipatie en het inkomen van de partner dan wel vermogen, heeft een sterk averechts effect op de arbeidsparticipatie. Kolom 3 in tabel 2 illustreert de effecten van de invoering van een basisinkomen, waarbij het basisinkomen 50% bedraagt van het netto sociaal minimum (! red.). De uitkeringen worden in deze variant dusdanig aangepast dat uitkeringsgerechtigden er netto niet op voor- of achteruit gaan. Voor het basisinkomen geldt geen partner- of vermogenstoets, niet-werkende partners in samenwonende stellen ontvangen dit basisinkomen dus ook. Het basisinkomen wordt gefinancierd met het afschaffen van de arbeidskorting (in lijn met de gedachte van inkomensondersteuning onafhankelijk van arbeidsparticipatie) en een vlaktaks van 56,6%.
Dit laatste betekent effectief een stijging van alle huidige schijftarieven, met name aan de onderkant. Het basisinkomen geeft tweede verdieners een forse financiële prikkel om te stoppen met werken, en deze groep reageert daar bovendien relatief sterk op. De financiering van het basisinkomen ontmoedigt daarnaast de arbeidsparticipatie van andere groepen op de arbeidsmarkt. De arbeidsparticipatie daalt met ruim 5%.
tabel2participatieeffect
noten 
  • [1] Dit betekent dat de netto-inkomsten minstens aan de armoede-risiconiveau volgens EU-normen moeten voldoen, wat overeenkomt met 60 % van het zogenaamde nationale mediaan netto-equivalent inkomen. http://basisinkomen.eu/2010-was-europees-jaar-tegen-armoede-wat-gebeurde-er-sindsdien/
  • [12] Alleen vrouwen in samenwonende stellen met jonge kinderen gaan minder werken. Zij hebben geen uitkering, en de vlaktaks betekent voor hen dat werken in de eerste schijf minder oplevert

Commentaar

Volgens nieuw modelletje CPB gaan 50.000 bijstandsgerechtigden opeens aan het werk als je ze allemaal voor 0,5 mld dieper armoede in douwt. Maar zou dat wel zo zijn? Als je nagaat waar het CPB die schatting op baseert, dan blijkt dat een berekening te zijn van datasets over de periode 2006-2009. Wat er uit die data aan verbanden tevoorschijn kan worden gehaald, wordt dus geëxtrapoleerd naar 2015.
Lees ook http://toegepastesocialewetenschap.blogspot.nl/2015/02/krijg-je-door-verlaging-van-de-bijstand.html

Het bericht CPB maakt gehakt van basisinkomen, maar dan wel van plofkip! verscheen eerst op Vereniging Basisinkomen.

Iedereen Win for Life – Sarah in Femma over basisinkomen

Diversen

Stel dat je in de toekomst elke maand een vast bedrag op je rekening gestort krijgt. Zonder dat er iets tegenover staat je mag zelf beslissen wat je met het geld doet. Klinkt mooi maar utopisch? Met als het van de voorstanders van ‘het basisinkomen‘ afhangt. Een van hen is Sarah Van Lieferinge. 33 jaar, leerkracht in het geïntegreerd onderwijs en gepassioneerd woordvoerster van de Piratenpartij. De enige Belgische partij die momenteel pleit voor een basisinkomen. We ontmoetten haar in de Vooruit in Gent. Het werd een boeiend gesprek.

Wat is een basisinkomen concreet?

Sarah: Het basisinkomen is een bedrag dat je elke maand. ontvangt. Het is onvoorwaardelijk op drie niveaus. Ten eerste ontvangt iedereen een basisinkomen. Of je nu arm of rijk bent, dat maakt niet uit. Ten tweede krijg je het als individu en staat het dus los van je gezinssamenstelling. En ten derde wordt er geen tegenprestatie verwacht. Het is dus ook niet gekoppeld aan het hebben van een job. Concreet pleiten wij voor een basisinkomen dat voldoende hoog is om te voorzien in de basisbehoeften zoals voedsel, kledij, onderwijs, wonen … We denken dan ook aan een bedrag van 1200 á 1500 euro voor iedere Belg vanaf 18 jaar. Omdat het pas dan echt emanciperend werkt. Met een basisinkomen van 600 à 800 euro kan je niet voorzien in je basisbehoeften en moet je nog steeds op andere manieren geld zien te verdienen om menswaardig te leven

Het basisinkomen is een idee dat al in de 18de eeuw circuleerde. Vanwaar die hernieuwde aandacht anno 2015?

femme2Mensen beseffen dat er na de financiële crisis niet veel veranderd is. De banken zijn nog altijd niet ingetoomd. Er is een ongebreideld kapitalisme aan de gang dat de elite rijker maakt, de middenklasse leegzuigt en de armoede doet toenemen. Mensen voelen aan den lijve dat het systeem in crisis is. Je hebt een grote groep mensen die hard werkt en bij wie ziekteverzuim en burnouts elk jaar toenemen, terwijl er aan de andere kant een groeiende groep werklozen is. We weten ook dat in de toekomst robots meer en meer jobs gaan overnemen. We zien dat al gebeuren in de supermarkten, bij de post en in de fabrieken. Toch blijven we werk zien als een voorwaarde om waardig te leven. Iedereen voelt dat we er met de oude dogma’s zoals ‘je moet werken voor je geld‘ niet gaan geraken. Mensen beseffen zelf dat ze alternatieven, zoals het basisinkomen, moeten voorstellen. Van de politieke elite moeten ze het niet verwachten, want die hebben zelf baat bij het status quo.

Wat zijn de voordelen van een basisinkomen?

Emancipatie, empowerment en vrijheid. Heel wat mensen leven in onzekerheid over hun toekomst. Ga ik volgende maand nog wel een job hebben, voldoende inkomen hebben om mijn huur te betalen, kledij te kopen voor mijn kinderen? Die financiële onzekerheid weegt op de mensen. We moeten hen opnieuw de zekerheid bieden dat hun basisbehoeften gegarandeerd zijn. Met een voldoende hoog basisinkomen doe je dat ook. Ook zij die vandaag niet in een precaire situatie zitten, zijn ermee gediend. Je geeft mensen meer verantwoordelijkheid en meer vrijheid om zelf hun leven in te vullen. Doordat je een basisinkomen krijgt, ben je niet meer afhankelijk van een job om een menswaardig leven te leiden. Mensen gaan vrijer kunnen kiezen hoe ze hun tijd besteden. Je kan kiezen voor een job met vele uren, maar ook voor vrijwilligerswerk, voor zorgtaken, voor een opleiding. Nu zitten we vaak vast aan een job omdat we heel wat financiële verantwoordelijkheden hebben. Een basisinkomen gaat mensen de mogelijkheid geven om te doen wat ze graag doen.

JE KAN KIEZEN VOOR EEN MET VELE UREN, MAAR OOK VOOR VRIJWILLIGERSWERK VOOR ZORGTAKEN, VOOR EEN OPLEIDING

Bovendien is er nu heel wat waardevol werk in de samenleving dat niet gewaardeerd wordt, zoals zorgarbeid en vrijwilligerswerk. Door een basisinkomen geef je mensen weer tijd en ruimte om ook daaraan aandacht aan te besteden.

Heel wat mensen vinden het basisinkomen een sympathiek idee, maar stellen er zich toch heel wat vragen bij. Bijvoorbeeld waarom ook multimiljonairs een basisinkomen moeten krijgen. Zij hebben toch al geld genoeg?

Omdat het basisinkomen pas kan werken als het onvoorwaardelijk en gelijkwaardig is. Iedereen moet het krijgen opdat we alle controlemechanismen en selectieprocedures kunnen afschaffen. Nu gaat er heel veel geld naar de controle of iemand voldoet aan de voorwaarden voor bijvoorbeeld een werkloosheidsuitkering. Dat geld kunnen we veel nuttiger besteden. Bovendien kan er ook maar sprake zijn van solidariteit als iedereen het ontvangt. Wanneer je selectief werkt, krijg je afgunst. Het is een administratief heel eenvoudige regel: iedereen krijgt het en heeft de verantwoordelijkheid om er iets positiefs mee te doen.

Vrees je niet dat een basisinkomen ervoor zal zorgen dat mensen meer aan hun lot worden overgelaten?

Vanuit de gedachte je krijgt 150o euro, trek nu maar je plan. Ik zie niet in waarom dit het geval zou zijn. Volgens mij betekent een basisinkomen niet dat diensten zoals budgetbeheer moeten verdwijnen. Er zal vast wel een groep mensen zijn die niet in staat is om met een basis-inkomen om te gaan. Maar dat is vaak omdat ze het ook nooit geleerd hebben en steeds op een kinderlijke manier behandeld werden. Een basisinkomen zal volgens mij de solidariteit naar bepaalde groepen niet uithollen. Zo lijkt het mij ook maar normaal dat mensen met een zware handicap een extra toelage krijgen om extra kosten (zoals een rolstoel) te dekken.

Hoe ga je zo’n basisinkomen betalen?

De invoering van een basisinkomen van bijvoorbeeld 1500 euro in België zal heel veel geld kosten. Een deel van die kosten compenseer je doordat je geen werkloosheidsuitkeringen, pensioenen en ziekteuitkeringen meer moet betalen. Ook op het hele controleapparaat bij de overheid kan bespaard worden. Denk maar aan de RVA en de diensten voor werkloosheidsuitkeringen. Een andere bron van financiering zou een tax op consumptie (bijvoorbeeld op luxegoederen) moeten zijn. Feit is dat het heel moeilijk is om de impact van een basisinkomen te berekenen. Omdat de invoering ervan ook gedragsveranderingen zal meebrengen. Die kan je moeilijk voorspellen. Dat we geen langetermijnberekeningen kunnen doen, mag geen excuus zijn om het niet te proberen. Er is volgens mij voldoende geld in de maatschappij voor een basisinkomen. De vraag is alleen: laat je geld opstapelen in belastingparadijzen of ga je het gaat herverdelen. De cijfers tonen aan dat er eind 2014 weer meer miljonairs in België zijn en dat ze rijker geworden zijn. Terwijl er meer mensen naar de voedselbank gaan. Het is dus een kwestie van politieke keuzes.

Moedig je met het basisinkomen geen luiheid aan?

Experimenten in Canada en Namibië tonen aan dat mensen soms wel minder gaan werken, maar niet om te luieren. Ze volgen een opleiding, zorgen voor hun naasten, brengen meer tijd door met hun kinderen. Mensen worden gestimuleerd om zelf te ondernemen. Uiteraard zal er een klein percentage op zijn luie gat gaan zitten. Maakt niet uit. Die zijn er nu toch ook?’

Ben je hoopvol dat het basisinkomen er ooit komt?

Jazeker. Je voelt dat er heel wat interesse voor het basisinkomen is. Volgend jaar zullen de Zwitsers over het basisinkomen stemmen via een referendum. In eigen land zijn de politieke moederpartijen nog niet gewonnen voor het idee, maar de jongeren wel. Jong Groen en de Jong Socialisten zien het wel zitten. Ook bij Jong NV-A is er interesse. Het stemt me hoopvol naar de toekomst toe dat het de jongeren die out of the box durven denken.

Wat wij hiervan vinden

Femma ziet zowel voordelen als valkuilen in het basisinkomen. Veel hangt af van de concrete invulling ervan. Een Basisinkomen moet voor ons voldoende solidariteit garanderen tussen mensen en mag geen excuus zijn om mensen aan hun lot over te laten. Het is voor Femme ook steeds belangrijk om bij elk voorstel te kijken wat de impact is op vrouwen. Het basisinkomen dat de Piratenpartij voorstelt, is alleszins een interessante denkpiste die we verder willen opvolgen.

  • Overgenomen  uit Femma Magazine

    Tekst: Jeroen Lievens, Foto: Bob van Mol, Illustratie: Rutger van Parijs
  • Femma is een vereniging met 65 000 leden, actief in bijna 800 groepen in Vlaanderen en Brussel. Geëngageerde vrijwilligers maken en dragen onze organisatie in lokale groepen of als beleidsvrijwilliger. We hebben oog voor vrouwen met minder kansen en proberen met verschillende projecten onze drempels te verlagen. We zetten ons in voor het belang van elke vrouw.

    http://www.femma.be/nl

Van Marx naar een basisinkomen – Linkse partijen moeten weer Marx gaan lezen

Diversen

Het denken van Marx verschilt op een paar punten essentieel van het latere socialisme. Dit verschil biedt bij uitstek aanknopingspunten voor de discussie over het basisinkomen.

Waar de naam van Marx valt, moeten veel mensen meteen denken aan het communisme: het systeem van een overheid met ijzeren greep waarin het individu vermorzeld wordt. Er is in Nederland dan ook geen enkele partij van belang waarvan het kader zich graag met Marx associeert.

Behalve één: de SP. Binnen deze partij wordt Marx nog vaak geciteerd[1], en veel analyses van de partij baseren zich op klassiek-socialistische uitgangspunten zoals de klassenstrijd. Deze uitgangspunten worden ook gebruikt bij het recente verzet van de SP tegen het idee van een basisinkomen.

Basisinkomen

Nu de huidige sociale stelsels aan alle kanten onder druk staan is de discussie over het basisinkomen in Europa en Nederland weer helemaal terug. Aangejaagd door blogs als eerst Sargasso[2] en daarna de Correspondent[3] nemen inmiddels gevestigde politieke partijen het geluid over, meestal via de achterban.

De congressen van D66 en de PvdA hebben ondertussen opgeroepen tot het nemen van proeven met een basisinkomen. Bij GroenLinks zijn het lokale afdelingen die dit punt agenderen, uit onvrede met de huidige ingewikkelde en improductieve bijstandsregelingen. In Groningen[4] en Nijmegen[5] roepen de fracties op tot het doen van experimenten met een basisinkomen. Bij de achterban van GroenLinks leeft dan ook van oudsher veel sympathie voor dit idee.

Reactie van de SP

De SP reageert hier echter volkomen anders op[6]. In het kaderblad ‘de Spanning’ noemt het Tweede Kamerlid Paul Ulenbelt het basisinkomen een verwerpelijk voorstel[6a]. Zijn belangrijkste argumenten ontleent hij aan het marxisme: het basisinkomen ondermijnt volgens hem de arbeidersstrijd, en het zou de vakbeweging bedreigen.

Ulenbelt schetst vervolgens een schrikbeeld van een basisinkomen dat te laag zou zijn om van rond te komen. Hij bespreekt daarbij alleen het meest rechtse model van een basisinkomen: één waarbij alle aanvullende loondoorbetalingsverzekeringen worden afgeschaft.

Maar wat als het basisinkomen nu wél hoog genoeg is om van rond te komen? En wat als het basisinkomen wél aangevuld wordt met andere verzekeringen? Het zou consequent zijn als Ulenbelt dit idee zou omarmen. In plaats daarvan maakt hij in zijn artikel echter een ideologische ommezwaai van 180 graden. In dat geval, stelt het Tweede Kamerlid, komen mensen hun bed niet meer uit. Kortom: mensen zijn volgens Ulenbelt alleen maar te motiveren door geld. Ze moeten dus geprikkeld worden door de angst voor deprivatie.

Met socialisme heeft dit denkbeeld niets meer te maken. Feitelijk komt dit van een heel andere ideologie, een die juist binnen de SP het meest verfoeid wordt: de ideologie van de vrije markt. En niet alleen is dit een rare ideologische draai, het gaat ook tegen de bestaande wetenschappelijke kennis in.

Proeven met vormen van een basisinkomen[7] wijzen juist uit dat een gegarandeerd inkomen op het bestaansminimum zonder voorwaarden mensen eerder prikkelt dan demotiveert. Waarom dit zo is, zou voor iemand met enig psychologisch inzicht overigens niet zo moeilijk zijn om na te gaan. De mens is immers eerder gulzig dan lui. Maar zeer weinig mensen nemen genoegen met een leven in extreme soberheid.

De SP gaat echter verder, en daar toont ze zich wel weer klassiek-socialistisch. Impliciet noemt Ulenbelt de mensen naast lui ook nog eens incompetent. Hij interpreteert het basisinkomen als ‘mensen genadeloos aan de kant zetten’. Met andere woorden: als er geen overheid is om mensen verplichte trajecten op te leggen, dan wordt het nooit wat met ze. Dit is precies het uitgangspunt van ons huidige sociale stelsel.

Problemen met sociale zekerheid

Met dit sociale stelsel, daar zijn alleen nogal wat problemen mee. Het systeem dwingt mensen zonder werk tot het schrijven van nutteloze sollicitaties[8] voor banen die er niet zijn, dwingt ze in trajecten die hun effectiviteit nooit hebben kunnen bewijzen[9], en laat ze tegenwoordig zelfs onder dwang werk opknappen[10] onder het minimumloon, waardoor de werkloosheid weer verder[11] stijgt. Het steeds uitbreidende bureaucratische systeem deelt willekeurig[12] strafkortingen uit, bijvoorbeeld aan wie zich niet als een zogenaamde modelburger kleedt, terwijl eigen initiatief wordt afgestraft[13].

Een en ander begint al bijzonder veel kenmerken te vertonen van het schrikbeeld van het communisme. Uiteraard ziet de SP die problemen ook wel. Als oplossing komt Ulenbelt in zijn artikel echter met voorstellen die zo mogelijk nog ‘communistischer’ aandoen: laat de belastingdienst alle gegevens koppelen en zo de uitkeringen en toeslagen automatisch berekenen en uitbetalen. Daarnaast moet de overheid banen regelen en mensen tewerkstellen en moeten de uitkeringen omhoog. Conclusie: privacy en eigen initiatief zijn niet belangrijk. Verder heeft de SP geen antwoord op het probleem van de armoedeval.

Alternatieven

Hier dient GroenLinks zich als vrijzinnige partij mijns inziens te onderscheiden van de SP, door te kiezen voor meer fundamentele alternatieven. Daarbij kan de filosofie van Marx verrassend genoeg steun bieden.

Op deze site is al uitgebreid aangestipt[14] dat de filosofie van Marx meer inhoudt dan alleen een oproep tot klassenstrijd. Marx geeft een messcherpe analyse van de verhouding tussen arbeid en kapitaal, en weet de vinger precies op de zere plek te leggen[15] van het uitgangspunt van een eeuwig doorgroeiende economie die drijft op speculatie.

Maar er is meer. Marx verschilt ook wezenlijk van zijn socialistische volgelingen. Over de concrete inrichting van zijn ideale maatschappij zegt Marx niet zoveel, maar in tegenstelling tot de communisten en de sociaaldemocratie geloofde Marx heilig in eigen initiatief. Marx meende dat het volk zichzelf moet verheffen. Het idee van een overheid die individuen disciplineert en activeert komt dan wel voor in het communisme, Marx zou het een gruwel zijn geweest.

Dialectiek

Daarnaast was Marx een leerling van de filosoof Hegel, die het dialectische model van these-antithese-synthese in de filosofie introduceerde. Hegel paste dit model toe bij zijn analyse van de historische ontwikkeling van de geest, Marx paste dit vervolgens toe op zijn analyse van de economie. Misschien kunnen we die analyse met de kennis van nu nog verder extrapoleren.

Na het leven van Marx mondde de strijd tussen het klassieke kapitalisme (these) en socialisme (antithese) uit in de sociaal-democratie (synthese). De zogenaamde Verelendung werd geremd, maar crises bleven bestaan. De synthese bracht daarbij weer nieuwe problemen met zich mee: een betuttelend en bureaucratisch systeem dat mensen beknot en beperkt.

Een systeem dat bovendien een groot deel van de sociale zekerheid laat lopen via de werkgever, waardoor werknemers alsnog van die werkgevers afhankelijk blijven en mensen zonder vast contract minder sociale rechten hebben. Een systeem dat met name werkverschaffing betekent voor juristen, en waarin het vinden van werk vanuit een uitkering financieel wordt afgestraft middels het stopzetten van die uitkering. Een systeem dat er bovendien niet in slaagt om economische zelfstandigheid te bevechten voor mensen die geen kostwinner zijn.

Daarop ontstaat nu gelukkig een nieuwe antithese: de roep om een ander systeem, dat simpeler is, helder, transparant, mensen in hun waarde laat en maximale vrijheid geeft voor eigen initiatief. Een systeem dat deze verbeteringen combineert met gelijke basisrechten en financiële autonomie voor iedereen. Een sociaal systeem waar kortom een vorm van een basisinkomen onderdeel van is.

Volgens mij draait Marx zich om in zijn graf wanneer zelfverklaarde socialisten een dergelijk systeem afwijzen. Het wordt tijd dat GroenLinks het voortouw neemt en alternatieven formuleert voor huidige regelingen van de sociale zekerheid. Een gegarandeerd basisinkomen met zo weinig mogelijk voorwaarden kan hierbij het uitgangspunt zijn.

Door: Kees Alders, Bureau de Helling

http://bureaudehelling.nl/artikel/van-marx-naar-een-basisinkomen

Noten

Een impressie van een openbare avond over basisinkomen

Diversen

zekerweten

zekerweten
Bekijk de video

 Nijmegen, 3 februari. Lisa Westerveld, GroenLinks-raadslid, verwelkomde iedereen namens haar fractiegenoot April Ranshuijsen en het bestuur van GL. In een flinke ruimte, waar uiteindelijk veel mensen de weg naar gevonden hebben, was er een gemoedelijke ontspannen sfeer. Samen met de coördinator van het Basisteam Nijmegen was ik naar het stadhuis getogen en had op alle tafels onze blauwe OBi-folder neergelegd. Ook GL had informatie over de concrete situatie in Nijmegen op de tafels gelegd.

IMG_5051Uiteindelijk kwamen ca 80 geïnteresseerden, waaronder ook raadsleden van andere politieke partijen, luisteren en praten over een experiment rond bijstandsgerechtigden. Onder hen ook Alexander de Roo, prominent lid van de Vereniging Basisinkomen en o.a. voorzitter van de Waddenvereniging en Johannes Borger, coördinator van Basisteam Zoetermeer-Den Haag!
In een vooraankondiging in De Gelderlander, stond ook het woord ‘basisinkomen’ genoemd. Reden waarom de GroenLinksfractie in Nijmegen Frans Zwitser, lid van de Vereniging Basisinkomen en GL-lid, als inleider gevraagd heeft, om de aftrap van die avond te verzorgen.

Frans sprak o.a. over lazy people en crazy people die met elkaar het land bewoonden.
Een fantastisch beeldend verhaal over hoe de samenleving zich sinds de industriële revolutie ontwikkelt en waarom een basisinkomen een logische stap in die ontwikkelingen betekent.

IMG_5052Na een korte toelichting, door de gespreksleider, een journalist van De Gelderlander, op het verdere verloop van de avond, ging iedereen in groepen van ca 15 mensen bij elkaar zitten en werd er na ongeveer 3 kwartier plenair verslag gedaan van de afzonderlijke groepsgesprekken.

Opmerkelijk was dat alle 5 rapporteurs de gemeente de suggestie meegaven om een experiment rond de bijstand vooral niet met zoiets als ‘basisinkomen’ te komen! Want daar had het helemaal niets mee van doen.

Wat ook opviel was, dat er vooral geen korting op de bijstand moest komen voor het experiment. Eerder nog werd er gepleit voor een bedrag richting de € 1.400,-. En natuurlijk zouden dan de huursubsidie en de zorgtoeslag niet meer verstrekt hoeven worden. Ook vond men dat eventuele bijverdiensten onder het normale loon- en inkomstentarief zouden moeten vallen en niet zoals nu dat er een marginale druk van tegen de 100% op rust.

Resultaat was dat de initiatiefnemers veel suggesties aan de hand werden gedaan. Overigens zouden veel mensen een pilot met een volledige OBi toejuichen, maar zagen daar ook de praktische toepassingsproblemen voor een lokaal bestuur van in.
Gemeenten mogen namelijk niet aan inkomenspolitiek doen, terwijl een experiment rond de bijstand binnen de participatiewet valt en daarom het ministerie van Sociale Zaken daar toestemming om gevraagd moet gaan worden.
Om toch een experiment met deelname van meer inkomensgroepen mogelijk te maken, is een bestuurlijke ‘status aparte’ nodig. Overleg met op het ministerie van Binnenlandse Zaken met minister Plasterk is daarom noodzakelijk. Lisa Westerveld zal om die reden volgende week Ronald Plasterk hierover gaan spreken.

Na afloop werden er de nodige interviews afgenomen en werd er nog lang nagepraat.
Een zeer nuttige bijeenkomst, waarbij burgers gevraagd werd hun inbreng te hebben in wat wellicht tot iets moois zou kunnen uitgroeien.

Willem Gielingh, Nijmegen, 03 februari 2015

Het bericht Een impressie van een openbare avond over basisinkomen verscheen eerst op Vereniging Basisinkomen.

Basisinkomen als erkenning van burgerschap

Diversen

ad planken

adriaanplankenIn de laatste paar jaren heb ik Guy Standing leren kennen als de meest spraakmakende en op de praktijk gerichte voorvechter voor het basisinkomen. In de loop van deze tijd heb ik zijn focus ook steeds meer richting politiek zien verschuiven.

Aan de hand van een drietal min of meer recente publicaties[i] en voordrachten van hem in verschillende landen zal ik zijn huidige mening overzichtelijk weergeven naar thema.

De volgende thema’s die Guy Standing tijdens zijn optredens de revue laat passeren zijn te onderscheiden:

  1. De toenemende verpaupering van wat ik voor het gemak zal noemen de minima en van de samenleving als geheel
  2. De mondiale oorzaken
  3. Dreiging van extremisme
  4. De politieke konsekwenties

De toenemende verpaupering die over de hele wereld valt te constateren komt tot uiting in een toename van het aantal mensen, dat het hoofd (net) niet boven water kunnen houden, de uitholling van de sociale zekerheid en het verlies aan solidariteit. Sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw is er sprake van een toenemende ongelijkheid met betrekking tot financiële zekerheid en bezit.

De oorzaken hiervan zijn mondiaal. Een grote transformatie van de wereldmarkt gaat gepaard met een verviervoudiging van het aantal werkzoekenden, een snelle stijging van de productie,  verplaatsing van de productie naar lagelonenlanden en een met al deze verschijnselen gepaard gaande daling van de lonen.

Degenen met veel kapitaal daarentegen zaten mede door de manier waarop het belastingsysteem is opgezet en door subsidies en het verkrijgen van voordelen in de lift. Bovendien slagen ze er steeds vaker in democratisch vastgestelde regels om malversaties te voorkomen te omzeilen. Dit heeft geleid tot een nieuwe klasse verdeling, namelijk in degenen, die veel hebben en degenen, die weinig hebben. Het verschil tussen de uitersten neemt toe. Nieuwkomers op de arbeidsmarkt – lees voor Nederland mensen bijvoorbeeld uit Polen, Roemenië, Hongarije, Bulgarije – zijn gewend aan lonen die een derde zijn van wat het gemiddelde loon in de OESO landen is/was. Het gevolg hiervan is dat het gemiddelde reële loon stagneert, resp. daalt, een toenemend aantal mensen geen vaste baan meer heeft en op de rand van schulden leven. Ook het inkomen uit een volledige baan is onvoldoende om basisbenodigdheden te kunnen betalen. Hiermee worden – in Nederland alleen al – meer dan een miljoen mensen met blijvende onzekerheid en blijvende onveiligheid opgezadeld. De ondersteuning door de overheid is onvoldoende. Harder werken, het verwerven van meer vaardigheden door scholing helpt niet meer. De noodzaak om concurrerender te worden drijft velen op de rotsen van nog diepere schulden en nog meer onzekerheid. Mede hierdoor is er een toename te zien aan zelfmoorden door stress en wanhoop. Deze mensen voelen hun recht ontnomen op economisch, sociaal en cultureel gebied. Zij voelen zich veroordeeld tot een soort van bedelaarschap, al of niet vermomd onder de noodzaak om van bijvoorbeeld de voedselbank gebruik te moeten maken om in hun levensonderhoud te kunnen voorzien. Of doordat ze mede afhankelijk zijn van voorwaardelijke gunsten van hoger hand of van privé weldaden. De zogenaamde banenplannen bevrijden hen niet hieruit. Integendeel. Het gaat namelijk niet om banen waar mensen behoefte aan hebben omdat zij hun capaciteiten daarin kwijt kunnen. Het gaat niet om banen waarmee je voldoende kunt verdienen om uit het verdomhoekje te komen. Neen, je moet accepteren wat er te krijgen is. Of het nu laag betaald wordt of niet. Of het nu een belediging voor je is doordat er geen gebruik wordt gemaakt van wat je kan. Of het je nu wegzet als mislukking in de ogen van mensen en ook later nog als het staat op je CV.

Overal zien we ook de toename van vandalisme, radicalisme en extremisme, aangevoerd door populistische gangmakers die een goede voedingsbodem vinden bij de mensen die zich uitgerangeerd voelen door bovengeschetste ontwikkelingen. Of deze gangmakers nu bendeleiders zijn met hun grote mond en machogedrag, of ronselaars voor de strijd in het midden oosten of eigen politici, het roept in ieder geval de vraag op hoe hier een positieve verandering in te bereiken?

“De politiek” – wij dus. Degenen op wie wij stemmen – moeten deze positieve verandering zelf bewerkstelligen door de mensen weer hoop voor de toekomst te geven. Hoe?

  1. Door een einde te maken aan het veroordelen van mensen tot de bedelstaf
  2. Door het voor iedereen mogelijk te maken heer en meester te zijn van de eigen tijd
  3. En het voor iedereen mogelijk te maken een eigen toekomstperspectief te ontwerpen

Er is zo’n progressieve reactie nodig. De veranderingen komen niet vanzelf, maar moeten op gang worden gebracht door een herstructurering van het stelsel van inkomensverdeling en kapitaal en wel door het basisinkomen in te voeren als erkenning van burgerschap met alle rechten die daarbij horen. Zonder basisizekerheid  – zoals Milton Friedman al zei – geen rationeel gedrag, geen sociale verantwoordelijkheid

Het basisinkomen is wenselijk en onmisbaar voor het waarborgen van zekerheid voor onze burgers en het tegengaan van extremisme. Ook in de politiek.

Ad Planken  februari 2015

[i] Euroblog 5 mei 2014: How to combat Inequalities Produced By Globel Capitalism
Wwroclav interview 13 november 2014: The strategy for basic incomen
NRC interview 29 november 2014: Geef iedereen een basisinkomen

 

Het bericht Basisinkomen als erkenning van burgerschap verscheen eerst op Vereniging Basisinkomen.