Op 21 oktober mocht Rutger Bregman in Maastricht een ‘TEDx Talk’ geven. Over het onderwerp hoefde hij niet lang na te denken: gratis geld voor iedereen. Oftewel: het basisinkomen. Bekijk zijn speech (in het Engels) hier terug.
Het bericht Waarom het tijd is voor een basisinkomen voor iedereen verscheen eerst op Vereniging Basisinkomen.
In het laatste verschenen nummer van SPANNING, een uitgave van het wetenschappelijk bureau van de SP (jaargang 16, nummer 8, september 2014) staat een vrij groot interview met Paul Ulenbelt onder de titel “Een basisinkomen voor iedereen: sympathiek idee of verwerpelijk voorstel?” Het is de moeite waard om te lezen. Alleen al om de huidige visie van de SP op het sociale klimaat. De laatste zin is:”Werkende mensen hebben recht op een groter deel van ‘de taart’, maar daar is klassenstrijd voor nodig. Als iedereen een basisinkomen krijgt, dan kun je dat wel vergeten.”
Het is jammer dat de heer Ulenbelt vervalt in extremen. Zo benadrukt hij dat het basisinkomen vooral een liberaal idee zou zijn – wat overigens door de geschiedenis van dit idee (zie ook hier) wordt tegengesproken -. Dan stelt hij een hoogte[1] van het basisinkomen voor van 1800 euro (geen idee hoe hij op dat bedrag komt), daarna suggereert hij echter dat het basisinkomen niet meer dan een paar honderd euro per maand zou bedragen en weer verderop stelt hij dat volgens de “meest riante” berekening een basisinkomen hoogstens 700 euro zou kunnen bedragen, waarmee je het armoedeprobleem niet kan oplossen.[2]
Zijn argumenten tegen een basisinkomen zijn:
Als socialist gaat Paul Ulenbelt uit van het principe dat je een samenleving met zijn allen opbouwt en daarom is hij voor het in stand houden van het prachtige systeem van de sociale zekerheid dat door de vakbeweging is bevochten. ”Iedereen heeft recht op een menswaardig bestaan en daarom moet de overheid garant staan voor goede sociale voorzieningen. Daartegenover staat dat iedereen ook de plicht heeft om naar vermogen bij te dragen aan de samenleving. Het idee van bijdragen aan de samenleving mis ik in het idee van het basisinkomen. Tegen de achtergrond van de werkeloosheid lijkt het basisinkomen een sympathieke oplossing. Je hoeft er niets voor te doen. Je krijgt het zo in het schoot geworpen. Wie gaat er nog werken als het basisinkomen hoog genoeg is? Wie gaat dan al het werk doen dat gedaan moet worden om de samenleving draaiende te houden?”
Paul Ulenbelt, heb je toevallig de film “Basisinkomen – een cultuurimpuls” bekeken? Want deze laatste zinsnede lijkt er letterlijk uit overgenomen. En jouw antwoord op de vraag wie er nog gaat werken, is: “Ik niet. Ik zou mijn tuin niet meer uitkomen”. Geen probleem, Paul. Dat mag. De meesten mensen antwoorden echter: “Ik zou mijn droom gaan najagen en écht iets gaan betekenen voor de samenleving.” Jij zegt: “Je werk is niet alleen een bron van privé-inkomsten, het is ook jouw bijdrage aan de samenleving.” Zouden de meesten mensen dit op het ogenblik zo voelen? Dat zij hun bijdrage aan de samenleving leveren door hun werk? Je zegt ook: “Alsof sommige linkse voorstanders van het basisinkomen het recht op luiheid bepleiten. Het recht op niet meedoen.” Met wie heb jij over het basisinkomen gesproken? Waarschijnlijk niet met voorstanders van een Onvoorwaardelijk Basisinkomen dat bestemd is voor iedereen, individueel, zonder verplichte tegenprestaties, zonder partnertoets, zonder vermogenstoets en dat hoog genoeg is om sober van te kunnen leven en als volwaardig burger aan de samenleving deel te kunnen nemen.
De meeste tegenargumenten die jij aanvoert berusten op speculatie.
De resultaten van alle experimenten (zoals dit project in India) die wij tot nog toe kennen – feiten dus – wijzen op het tegengestelde: meer solidariteit, betere hygiëne, meer mensen volgen onderwijs, de volksgezondheid en het ondernemerschap nemen toe. En zeg nu zelf: waar vind je meer solidariteit dan tussen mensen die zonder voorwaarden iets aan elkaar geven?
Jouw standpunt is: “Je moet daarentegen het minimumloon verhogen, de bijstandsuitkering, het werk beter verdelen. Meer werkgelegenheid creëren”. Is dat laatste niet al sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw de leus? Zijn we daar ooit in geslaagd? Is dit niet gewoon fictie? Wat gebeurt er in de praktijk met de minimumlonen en de uitkeringen?
Hoe demotiverend zijn momenteel de voorwaarden om een uitkering te mogen ontvangen! Je wordt daardoor niet gestimuleerd om activiteiten te ontplooien, nee, je wordt er juist door begrensd. Hoeveel mensen zouden zich niet vrijer voelen met een onvoorwaardelijk basisinkomen, om zich op hun eigen manier in te kunnen zetten voor de samenleving? Zoveel mensen die zich nu met veel moeite inzetten, en zoveel mensen die er niet (in geld) voor gewaardeerd worden! Denk aan al het vrijwilligerswerk dat mensen doen, inclusief mantelzorg, het huishouden en het opvoeden van kinderen!
Hoeveel mensen zijn er die het hoofd net (niet) boven water kunnen houden? Hoeveel gaan het er worden dankzij onze nog steeds neo-liberale politiek? Hoeveel mensen zonder inkomen worden er met de uitkeringen niet bereikt?
”Iedereen heeft recht op een menswaardig bestaan en daarom moet de overheid garant staan voor goede sociale voorzieningen”, zeg jij. Wij zeggen: “Sterker nog: Iedereen heeft het geboorterecht op zijn deel van wat de aarde ons schenkt en van wat er door onze voorouders aan welvaart is voortgebracht.” Laten we dat onderbrengen in een basisinkomen of burgerloon hoe je het ook wilt noemen, als we het maar onvoorwaardelijk aan elkaar geven, zodat iedereen een financieel fundament heeft waar hij of zij steeds weer verder op voort kan bouwen.
“Het geld is er” – zeg je samen met ons – “althans als we wat slimmer belasten”. “ Vermogensbelasting!” Daarover zijn we het eens. De mensen die het nodig hebben door de speciale omstandigheden waarin zij verkeren geven we extra, zodat ze niet dieper in de armoede wegzinken. En daarnaast willen we een geheel nieuw belastingstelsel. Belast de belasting van de aarde, want daar zijn we samen verantwoordelijk voor. Belast het verbruik, de vervuiling, de CO2-uitstoot. Het moet anders, en het kan anders. Als we maar willen.
Met hartelijke groet,
Ad Planken
Basisinkom
[1] http://basisinkomen.eu/, 60 % van het zogenaamde nationale mediaan netto-equivalent inkomen
[2] http://tegenlicht.vpro.nl/nieuws/2014/september/rekenmodellen.html
Het bericht Denkt de SP zo over sociale zekerheid en het basisinkomen? verscheen eerst op Vereniging Basisinkomen.
Omdat veel Nederlanders het huidige financiële beleid van hun politici beu zijn, is het nodig om voor de interne markt de gulden weer in te voeren. Het is niet per se de bedoeling om de euro te vervangen, want de samenwerking met andere Europese landen is zeer belangrijk. Het probleem van de euro is dat het een rentedragend schuldpapier is.
Onze gulden moet een rentevrij waardepapier zijn om onze interne economie weer aan te trekken. Heel nadrukkelijk wordt de gulden een interne munt, die de hoge waardetoevoeging van de Nederlanders kan dragen, terwijl de gulden daarnaast een externe munt (de euro) en de internationale handel kan ondersteunen.
Het zou mooi zijn als die euro uiteindelijk ook een rentevrij waardepapier kan worden.
Guldens zullen alleen contant zijn. Het zijn waardepapieren op naam, en niet anonieme waardepapieren aan toonder.
Na de aflevering “Gratis geld” van Tegenlicht op 21 september 2014 was het onvoorwaardelijk basisinkomen even trending toppic op twitter. Nooit eerder was de belangstelling voor basisinkomen zo groot. De tijd is er meer dan rijp voor. Waar komt dit succes ineens vandaan? En nog belangrijker hoe houden we het onderwerp in de belangstelling?
Het onderwerp basisinkomen is beslist niet nieuw. Er bestaan genoeg historische overzichtendie laten zien dat het basisinkomen al een paar eeuwen onderwerp van gesprek is. In zijn boek Utopia pleitte Thomas More (1478-1535) ervoor om dieven niet te straffen maar juist in hun bestaan te voorzien om zo diefstal te voorkomen. In de crisisjaren ’80 werd basisinkomen het speerpunt van de politieke partij De Groenen en was het een serieuze aanbeveling in het rapport van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR 1985). Midden jaren ’90 zetten de toenmalige ministers Zalm (VVD) en Wijers (D66) het nogmaals op de politieke agenda maar is het door de eindspurt die de economie inzette, om het millennium gunstig af te sluiten, wederom aan de aandacht ontsnapt.
Het ontstaan van een burgerinitiatief
Het basisinkomen is een bedrag dat door de overheid zonder voorwaarden aan iedere burger wordt gegeven om in het onderhoud te voorzien. In de grondwet is vastgelegd dat ieder mens recht heeft op bestaanszekerheid en daarmee is het een mensenrecht. Het bedrag is hoog genoeg om zonder luxe van te kunnen leven. Hoe hoog het gezinsinkomen is en de samenstelling van het gezin is niet relevant. Een belangrijk verschil met een uitkering is dat iedereen gerechtigd is om er naast te werken om het basisinkomen aan te vullen. Controle is niet nodig en het onnodig rondpompen van geld in de vorm van uitkeringen, subsidies en toeslagen is passé.
Tijdens haar feestelijke 20-jarig jubileum in 2011 kondigde de Vereniging Basisinkomen aan dat zij bezig was samen met een aantal Europese lidstaten om voorbereidingen te treffen voor een Europees Burgerinitiatief. In februari 2013 ging het Europees Burgerinitiatief Basisinkomen van start in nagenoeg alle lidstaten van de EU. Het doel was om nu voor eens en voor altijd korte metten te maken met het beeld dat het basisinkomen onbetaalbaar is. Zolang er geen gedegen onderzoek heeft plaatsgevonden blijft de manier waarop het ingericht moet worden en of het betaalbaar is onduidelijk.
De jeugd heeft de toekomst
Het burgerinitiatief, ondersteunt door de Zwitserse film “Grundeinkommen, ein Kulturimpuls” uit 2008 van Daniel Häni en Enno Schmidt, deed flink stof opwaaien. Het bracht in heel Europa actiegroepen op de been om ruchtbaarheid te geven aan het burgerinitiatief en om stemmen te werven. Zelf heb ik nog op het Malieveld gestaan om een menigte toe te spreken. Ondertussen groeide de belangstelling vooral onder jongeren. In oktober 2013, halverwege het campagnejaar, verscheen een artikel bij De Correspondent van Rutger Bregman, een jonge historicus, die zijn voorkeur uitsprak voor een basisinkomen. Hij liet zich inspireren door een experiment uit 2009 in Londen waar 13 daklozen gratis geld kregen om zichzelf daarmee uit het moeras te trekken. De resultaten waren verbluffend. Van de deelnemers hadden na een jaar 11 daklozen een beter bestaan opgebouwd en waren van de straat. Eindelijk kwam 500 jaar na dato de onderbouwing van het idee van Thomas More.
Met de controversiële term “gratis geld” wist Bregman de aandacht op het onderwerp te vestigen en op zichzelf. Eveneens in het campagnejaar meldde Joeri Oltheten zich bij de voorzitter van de Vereniging Basisinkomen met een idee. Deze enthousiaste jonge ondernemer en muzikant wilde speciaal voor het onderwerp basisinkomen muziek schrijven en een filmclip maken. Hij werd met open armen ontvangen. Het nummer “Het goede leven” van Pharao en Yara is inmiddels een feit en werd in mei 2014 feestelijk geïntroduceerd tijdens een gezellige barbecue van de Vereniging Basisinkomen. Daar werden ook opnamen gemaakt door de VPRO voor de aflevering “Gratis geld” van Tegenlicht.
De politiek krijgt zin in basisinkomen
De Groenen, waarvoor ik lijsttrekker mocht zijn, grepen de verkiezingen voor het Europarlement in mei 2014 aan om haar speerpunt ‘basisinkomen’ extra te benadrukken. Bij de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2014 deed een nieuw opgerichte Basisinkomen Partij van zich horen. Inmiddels proberen diverse kleinere partijen mee te varen op het succes van de groeiende belangstelling voor basisinkomen en buitelen soms over elkaar heen om met het basisinkomen goede sier te maken en kiezers te trekken. Een beetje jammer, want ik geloof in samenwerken en de handen ineen slaan in plaats van elkaar de loef af te steken.
Participatiesamenleving
Niet alleen het burgerinitiatief heeft het onderwerp basisinkomen een impuls gegeven ook het feit dat de overheid terugtreedt en in rap tempo de verzorgingsstaat afbouwt en doordat de crisis de bodem van de schatkist laat zien waardoor duidelijk is geworden waar de gaten vallen in onze samenleving. De burger moet zelfredzaam worden met schrijnende voorbeelden van bejaarden die ineens moeten verhuizen enmantelzorgende AOW’ers die gekort worden omdat ze af en toe als verzorger bij iemand blijven overnachten.
De toekomst begint vandaag
Steeds meer mensen zien de toekomst somber in en vragen zich af of de arbeidsmarkt ooit wel weer aantrekt? Waarom heren en dames politici treedt de overheid terug maar geeft de burger geen instrumenten om zelfredzaam te kunnen zijn? Bij zijn aantreden als Minister-President beloofde Mark Rutte de regeldruk te verminderen, maar het tegendeel is gebeurd. Hoe kunnen wij zelf sturen als de regels onduidelijk en complex zijn en de hulpmiddelen afwezig? Nu de regering wakker wordten begint te beseffen dat onze arbeidsmarkt nooit meer zal worden wat het geweest is en dat de toekomst van arbeid er totaal anders uit gaat zien, zal zij met oplossingen moeten komen. Het onvoorwaardelijk basisinkomen is een heel mooi instrument om onze economie klaar te stomen voor de 21ste eeuw.
De urgentie is er. De wens van heel veel burgers is er. De bereidheid van heel veel actieve mensen is er. De initiatieven zijn er. De aandacht in de pers en op social media is er. Nu is de regering aan zet om als eerste stap een onderzoek naar de haalbaarheid en de implementatievoorwaarden te laten uitvoeren. Waarom wachten tot een volgend burgerinitiatief? Waarom nog langer wachten? De toekomst is NU.
Meer inspiratie nodig kijk eens hier op de site of bij http://basisinkomen.nu
Jolanda Verburg http://jolandaverburg.blogspot.nl/2014/10/het-succes-van-een-burgerinitiatief.html
Het bericht Het succes van een burgerinitiatief verscheen eerst op Vereniging Basisinkomen.
De Blije B is een burgerinitiatief van professionals. Wij introduceren de waardevaste munt URA en zodra wij meer dan 10.000 leden hebben, dan vragen wij een bankvergunning aan. Wij doen niet aan rente en zijn daarmee het eerste duurzame financiële initiatief van Nederland. Rente is parasitair. Het veroorzaakt tekorten en crises, ook onze huidige. In plaats van rente geven wij Financieel, Ecologisch, Emotioneel, Sociaal en Transitioneel (FEEST) rendement, op basis van natuurlijke groei. Wij investeren in lokale economieën en duurzame projecten, voor een gezonde en rechtvaardige samenleving. Een bank van, voor en door de mensen, waarbij we weer zelf ons geld gaan beheren. Voor 25 euro doe je al mee. Voor 100 euro wordt het ook jouw bank.
Omdat veel Nederlanders het huidige financiële beleid van hun politici beu zijn, is het nodig om voor de interne markt de gulden weer in te voeren. Het is niet per se de bedoeling om de euro te vervangen, want de samenwerking met andere Europese landen is zeer belangrijk. Het probleem van de euro is dat het een rentedragend schuldpapier is.
Onze gulden moet een rentevrij waardepapier zijn om onze interne economie weer aan te trekken. Heel nadrukkelijk wordt de gulden een interne munt, die de hoge waardetoevoeging van de Nederlanders kan dragen, terwijl de gulden daarnaast een externe munt (de euro) en de internationale handel kan ondersteunen.
Het zou mooi zijn als die euro uiteindelijk ook een rentevrij waardepapier kan worden.
Guldens zullen alleen contant zijn. Het zijn waardepapieren op naam, en niet anonieme waardepapieren aan toonder.
Meer lezen: http://www.stopderestschuld.nl/
Succesvolle 7e Week van het Basisinkomen De 7e week van het basisinkomen ligt achter ons. Volgens leden en presentatoren die bij verschillende evenementen aanwezig waren, mogen we rustig spreken van een succes. Dat blijkt ook uit de aanmelding van 50 nieuwe leden sindsdien, wat voor een groot deel te danken is aan de uitzending van Tegenlicht op 21 september jl. en de daarop in meerdere steden volgende Meet Ups.
Ons doel is nog steeds om het idee basisinkomen zoveel mogelijk te verspreiden. Dat is ook de boodschap aan leden die vragen wat ze kunnen bijdragen: Organiseer een informatieavond over het basisinkomen in je eigen omgeving. Gebruik daarvoor een low budget ruimte zoals een huiskamer, buurthuis, bedrijfsvereniging, bibliotheek, school, universiteit of stadhuis. Binnenkort kun je ook de video van de genoemde Tegenlicht uitzending hierbij gebruiken als inleiding tot een daaropvolgend gesprek. Schroom niet ons via het contactformulier om hulp te vragen, als je daar behoefte aan hebt. Wij kunnen u op zijn minst helpen aan een kopie van deze video, flyers en andere promotiematerialen, die we gaan produceren als daar voldoende geld voor in onze kas zit.
UBIE in Athene
Afgelopen weekend – 25 tot 29 september – namen Willem Gielingh (onze vicevoorzitter) en ik deel aan het inmiddels derde UBIE werkoverleg. Deze keer in Athene. Vrijdagmiddag hadden onze Griekse gastheren een klein symposium georganiseerd met vier verschillende werkgroepen en een aantal plenair gehouden presentaties.
Guy Standing opende de rij. Zijn strijd voor een basisinkomen neemt steeds meer de vorm aan van kritiek op de huidige politiek en ons maatschappelijke systeem. Hij zei – net als in zijn boeken over wat hij noemt het precariaat – dat de neoliberale golf doorwerkt in het uitvaardigen van nieuwe regelingen door de regering, waardoor steeds meer mensen in onzekerheid komen te verkeren. Onzekerheid met betrekking tot baan, inkomen en zelfs tijd, doordat alles wordt bepaald door de heersende marktleider. Hiermee verliest de burger al zijn rechten als burger en mens: het recht op maatschappelijke zekerheid, op menselijke waardigheid, op vrije ontplooiing van zijn persoonlijkheid. Het recht op een levensstandaard die hoog genoeg is voor de gezondheid en het welzijn van zichzelf en zijn gezin, waaronder inbegrepen voeding, kleding, huisvesting, geneeskundige verzorging en de noodzakelijke sociale diensten, alsmede het recht op voorziening in geval van werkloosheid, ziekte, invaliditeit, overlijden van de echtgenoot, ouderdom of een ander gemis aan bestaansmiddelen, ontstaan ten gevolge van omstandigheden onafhankelijk van zijn wil. Het recht op onderwijs, op arbeid, op vrije keuze van beroep, op rechtmatige en gunstige arbeidsvoorwaarden en op bescherming tegen werkloosheid, op rust en eigen vrije tijd, met inbegrip van een redelijke beperking van de arbeidstijd, en op periodieke vakanties met behoud van loon. Het gevolg van het verlies van al die rechten is ook het verlies van sociale samenhang, een toename van verrechtsing , nationalisme en zelfs fascistische tendensen, die nu al overal zijn waar te nemen. De oplossing – u raadt het al – een Onvoorwaardelijk Basisinkomen.
Een tweede ervaring die veel indruk op mij maakte, was de presentatie van een Griekse spreker. Volgens hem werd deze UBIE meeting in Athene ervaren als teken van solidariteit van andere Europeanen met de Grieken, die door de maatregelen van de Troika nog steeds te lijden hebben onder alle bovengenoemde verschijnselen van dien.
Zaterdag hebben we voornamelijk gebruikt om de statuten voor UBIE vast te stellen, wat vrij moeilijk is gezien de vele verschillende meningen en culturele achtergronden van alle deelnemers. Toch is het nodig om een legale status in Europa te kunnen krijgen en zodoende een zakelijke bankrekening te kunnen openen en in aanmerking te komen voor subsidies van Europa.
Zondag gingen we verder met de voorbereiding van vijf evenementen in het kader van een door Europa uitgeschreven project onder de naam “Europe for Citizens” onder de titel Democratic engagement and civic participation, met als doel het bevorderen van de sociale cohesie in Europa. Projecten die hiervoor worden ingediend kunnen in aanmerking komen voor een Europese subsidie.
De vermelde vijf evenementen zullen in vijf verschillende landen gaan plaatsvinden. In september 2015 in Nederland! Dat evenement gaan wij organiseren onder de titel Onvoorwaardelijk Basisinkomen als stimulans voor sociale adhesie en vrede in Europa. Die conferentie zal de aandacht vestigen op de relatie tussen het wel/niet hebben van een Onvoorwaardelijk Basisinkomen en discriminatie op verschillende terreinen en de goede invloed die het invoeren van een Eurodividend hierop zou kunnen hebben. We hopen daarmee ook de deuren te openen tot een beter toekomstperspectief voor de jeugd, de mensen zonder werk en al diegenen die het hoofd nu net (niet) boven water kunnen houden.
Met vriendelijke groet,
Adriaan Planken, voorzitter VBi
Het bericht Basisinkomen actueel 29 september 2014 week 40 verscheen eerst op Vereniging Basisinkomen.
Bij de afgelopen jaarvergadering van de Vereniging voor het basisinkomen op 25 mei 2013 presenteerde Robin Ketelaars de website “Basisinkomen voor Dummies”[1], met daarin een financieringsvoorstel. Dit voorstel houdt in dat het BTW tarief op 50% gezet wordt waardoor er voldoende middelen beschikbaar komen om het basisinkomen voor iedereen te financieren.
Allereerst wil ik zeggen dat Robin die 50% niet keihard bedoelt doch slechts als een praatgetal invoert. Het is eenvoudiger om van 50% te spreken terwijl bedoeld wordt ‘een zodanig percentage dat de kosten gedekt worden dat waarschijnlijk om en nabij de 50 zal gaan liggen’. Op gelijke wijze zullen cijfers en getallen in het vervolg van dit artikel ook bedoelt zijn, gewoon omdat het gemakkelijker praat en een idee geeft, tenzij duidelijk vermeldt wordt waar de cijfers vandaan komen.
Voorts wil ik er op wijzen dat Basisinkomen op zich ook een politiek instrument is. Hiermee bedoel ik dat wanneer in een land een basisinkomen wordt ingevoerd er een verandering in de economie (en het (schijnbare) denken) plaats zal vinden die ingrijpend is voor de samenleving van dat land. Het heeft kortweg gezegd consequenties. Zo is dat ook wanneer gekozen wordt het basisinkomen te financieren door middel van BTW heffing. BTW (achtige) heffing is een politiek (stuur)instrument.
Een van de vragen die men heeft, zeker wanneer er direct gewerkt wordt met een genoemd percentage, in Robins voorbeeld 50, is of het voldoende is. Werkend met ruwe cijfers lijkt het er op dat gemiddeld een werkgever naast de loonkosten (loon uitbetaald aan werknemers) 30% van de loonkosten betaalt aan sociale lasten en dat een inkomensontvanger gemiddeld 30% belasting betaalt. Dus van 100% bruto inkomen gaat er in het huidige Nederlandse systeem tweemaal een 30% naar de schatkist, dat is uiteindelijk welgeteld ongeveer 46%. Tellen we hier nog bovenop de premies betaald voor arbeidsongevallenverzekeringen, pensioenpremies en andere zaken dan kunnen we bijna zeggen dat het fiftyfifty is, dus voor iedere euro inkomen gaat er ook een in een potje ergens.
Bovenstaande alinea in gedachten hebbende is het direct duidelijk wat de eerste en vooral grootste consequentie is van financiering door middel van BTW. De loonkosten zakken drastisch. Stel nu eens dat het Basisinkomen geheel wordt betaald door de overheid, dus geen ingewikkelde constructies waarbij de werkgever loon betaald en dan via fiscale weg opeens een deel van het loon OBI blijkt te zijn, dus gewoon iedereen krijgt rechtstreeks op de bankrekening OBI gestort dan dalen de directe loonkosten nog verder. Nu wil ik graag dit verhaal even onderbreken en u vragen de kranten van de afgelopen jaren er even bij te pakken en eens te lezen wat ook al weer het grootste probleem is in de zorg, bij de overheid, bij talloze bedrijven en instellingen …… juist ja, de toegenomen loonkosten tegenover een daling van de inkomsten. Probleem opgelost?
Probleem is opgelost! Was het maar zo eenvoudig. Zoals ergens hierboven al gezegd een dergelijk financiering evenals invoering van OBI zelf zijn politieke instrumenten. De klacht over de te hoge loonkosten is getackeld. Dat was een makkie. De keuze voor een OBI maakt de politiek (pas) wanneer ze het werkelijk meent dat het een topprioriteit is dat mensen werk kunnen hebben.
Er is nog een ander modewoord in het politieke vocabulaire gekomen deze eeuw: “Duurzaamheid”. Wat is duurzaamheid? Ik heb geen idee wat er in het algemeen mee wordt bedoel, voor mij klinkt het bijna als ‘uw was wordt nog witter dan wit’ maar in de gunstige gevallen bedoeld men dat producten langer mee moeten gaan en productie in het algemeen een kleinere voetafdruk in de aarde moet achterlaten.
Een van de effecten van financiering OBI door een BTW achtige constructie is dat arbeidsintensieve zaken goedkoper worden (zoals hierboven aangegeven) maar dat niet arbeidsintensieve zaken, dus productie waarbij (energie verbruikende) machines het leeuwendeel van de arbeid verrichten, of waar automatisering (op kantoor) werk heeft weggenomen, opeens duurder worden.
Gevolg hiervan is dat werkgevers andere keuzes gaan maken. Ze zullen zuiniger omspringen met energie en waar het lonend is meer mensen inzetten. Dankzij het feit dat mensen een OBI hebben kunnen zij nu ook andere keuzes maken, vrijer kiezen en beter onderhandelen over de arbeidsvoorwaarden. Zo kan ik me voorstellen dat wanneer de werknemers het niet eens zijn met de mate van vervuiling, ethisch of ecologisch, door het bedrijf veroorzaakt, men het bijltje er al dan niet tijdelijk bij kan neerleggen totdat de oorzaak is weggenomen. De consument zal ook een verschuiving in zijn keuzes maken. Laten we even voor het gemak ervan uitgaan dat alles gelijk blijft ten opzichte van de huidige situatie behalve dat het OBI wordt ingevoerd en de inkomensgerelateerde heffingen en belastingen worden opgeheven ten gunste van een BTW achtige heffing. Dus het besteedbare inkomen blijft gelijk. In een dergelijk scenario zullen wel prijzen van producten en diensten veranderen. Voor de vuist weg om u een indruk te geven: zorg aan bed en in huis wordt stukken goedkoper, uw tablet en auto wordt aanzienlijk duurder.
Om een toch al lang geworden verhaal kort te houden de keten van gevolgen in een notendop:
Kortom de stelling die ik zou willen neerzetten is: OBI leidt tot een duurzamere wereld!
[1] http://basisinkomenvoordummies.nl
Auteur: Harry Buyvoets (VBi)
Bron: http://basisinkomen.nl/wp/gevolgen-financiering-obi-btw/
Waarom heffen we nog steeds inkomstenbelasting? Het is tijd voor de BOW[1]
Net als vrijwel iedereen (hoop ik) maak ik me regelmatig zorgen over (de vervuiling van) het milieu, de uitputting van grondstoffen en de gevolgen van een en ander voor de generaties die na ons komen.
Sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog hebben wij het in de westerse wereld in materiële zin – zij het met ups en downs – steeds beter gekregen. Alle mensen van de babyboomgeneratie (geboren tussen 1945 en 1955) kunnen stellen dat zij het in materiële zin (veel) beter hebben dan hun ouders en dat hun ouders het beter hadden dan hun grootouders.
Die tijd lijkt voorbij en het is de vraag of dat zo erg is. De (rest van de) 21e eeuw zal m.i. moeten worden benut om de ruimte die ontstaat a.g.v. economische groei, in te zetten voor de verbetering van de welvaartsverdeling in de wereld en een andere manier van belasting heffen.
Ik ben hierop gekomen na het lezen van het boek ‘De erfenis van Fontanelli’ van Andreas Eschbach. Dit boek (fictie/roman) is in 2001 in het Duits verschenen en in 2005 is de Nederlandse vertaling op de markt gebracht. Kort samengevat komt het verhaal hierop neer: een eenvoudige pizzakoerier in New York erft onverwacht een vermogen dat een verre voorvader, een Florentijnse koopman, hem in de 16e eeuw heeft nagelaten. Een vermogen dat in 500 jaar door rente op rente tot een miljard dollar is uitgegroeid. Maar bij de erfenis hoort een raadselachtige profetie: de erfgenaam, voorspelt het testament, zal de mensheid haar verloren toekomst met de inzet van dit vermogen moeten teruggeven…
De bedelaars en adviseurs weten hem snel te vinden en de één heeft nog een beter idee dan de ander om dit kolossale bedrag te besteden. Een van de adviseurs stelt voor om de inkomstenbelasting af te schaffen en een belasting op grondstoffen in te voeren. Deze adviseur stelt een belastingsysteem voor, waarbij in plaats van het belasten van arbeid, de aanslag op het milieu wordt belast. Dit betekent dat werknemers meer te besteden krijgen (het verschil tussen bruto en netto wordt kleiner), maar dat producten duurder worden vanwege een milieubelasting die daarop geheven wordt. Dit zal producenten ertoe bewegen zuinig met energie en grondstoffen om te gaan, om zodoende een product met een lagere prijs op de markt te kunnen brengen. Het gedeelte van het boek, waarin dit idee behandeld wordt staat op pagina 480 tot 487.
Ik ben eens op internet gaan googelen om te zien of er ook meer serieuze schrijvers, ondernemers en wetenschappers zijn, die erop wijzen dat we die kant op moeten. Het eerste wat ik vond was een magazine van Milieudefensie van februari 2008. Hierin staat een interview met Eckart Wintzen (van BSO/Origin).Wintzen bepleit in dit artikel om belasting te heffen op grondstoffen of (aan de aarde) ‘onttrokken waarde’ (BOW). Doel is een dienstgerichte vrijemarkteconomie, waarin het lucratief is om zo min mogelijk (schadelijke) grondstoffen te gebruiken en zoveel mogelijk te recyclen. Invoering verloopt volgens Wintzen in drie stappen en dat moet wel snel: het is geen 5 voor 12, maar kwart over 3, aldus Wintzen.
Het derde artikel, dat ik wil noemen is van CE Delft. Dit is een onafhankelijk onderzoeks- en adviesbureau, gespecialiseerd in het ontwikkelen van innovatieve oplossingen van milieuvraagstukken. CE Delft heeft in januari 2010 een artikel uitgebracht met als titel: “Grenzen aan groen? Bouwstenen voor een groen belastingstelsel”. De conclusie van dit rapport luidt:
“De conclusie is dat verdere groei van milieubelastingen mogelijk is en een substantiële bijdrage kan leveren aan een duurzame economie, zonder dat de stabiliteit voor de schatkist in het geding is. Voor het effectief inzetten van groene belastingen in milieu- en klimaatbeleid, zijn oplopende tarieven noodzakelijk. Dat is niet alleen nodig om een belangrijke milieubijdrage te leveren, ook vermindert dit het risico op financiële tegenvallers voor de schatkist. Oplopende tarieven en automatische prijscorrectie zouden meer onderdeel moeten worden van fiscale wetgeving.” Het hele artikel is te vinden op de website van CE Delft (http://www.ce.nl).
Als je zoekt vind je nog veel meer voorstanders van bovengenoemde vorm van belastingheffing. Ik vermeld er twee:
Toen ik onlangs het boek van Paul Bessems ‘Elke dag als de zon opkomt’ las, wist ik zeker dat ik deze paper moest schrijven om de aandacht (weer) op dit onderwerp te vestigen.
Met toestemming en instemming van Paul Bessems, onderstaand de proloog van dit boek:
“Een toekomst die we niet willen
Brabantstad, 20 februari 2040
Vandaag vier ik mijn zeventigste verjaardag. Na ruim een jaar zie ik mijn dochter Esmée en mijn kleindochter Valerie eindelijk weer. Ze wonen in Noorwegen en het reizen is onbetaalbaar geworden. Ze zijn vijf jaar geleden naar Noorwegen verhuisd omdat het in Nederland te warm is geworden en er bijna geen bouwgrond meer te koop is vanwege de vele overstromingen. Valerie is nu twaalf jaar en een slimme meid voor haar leeftijd.
Ze komen met de boot aan in Rotterdam. Vliegen kan niet meer; dat is al een paar jaar verboden vanwege milieumaatregelen. Ze zouden om acht uur vanmorgen arriveren, maar ze hebben zes uur vertraging. Rond twee uur zie ik de boot binnenkomen, de zeilen zijn al gestreken. Nadat ze hun koffers gehaald hebben komen ze door de douane. Het weerzien is hartverwarmend, ze hebben mij ook gemist. Ik krijg felicitaties en cadeautjes. Ik zal ze thuis uitpakken, want op de kade is het erg koud.
Als we in de auto op weg naar Brabantstad zijn, vraag ik: ‘En, hoe was de bootreis, duurde lang zeker?’ Esmée antwoordt: ‘Ja, nogal. We hadden niet echt wind mee en ze mochten de motor maar af en toe gebruiken om op koers te blijven. En hoe is het met jou, papa, nog vijf jaartjes werken en dan mag je met pensioen, dat is toch wel fijn hè?’
‘Ja, ik heb er lang genoeg voor gewerkt. Maar ik zal er toch betaald werk bij moeten blijven doen, want alleen van mijn AOW en pensioen kan ik niet rondkomen.’ Dan kijk ik naar de achterbank: ‘En Valerie, zit je nog op turnen?’ ‘Nee, daar ben ik vanaf. Ik zit nu op zeilles omdat mama zegt dat het altijd handig is om te kunnen zeilen, voor als je later wilt gaan reizen.’ ‘Ja, daar heeft mama gelijk in, wind is tegenwoordig het enige dat nog betaalbaar is.’ Ik zie op mijn meter dat ik zo meteen mijn auto moet opladen. Hopelijk is er geen wachtrij voor het oplaadstation. Tegenwoordig is ook de elektriciteit schaars.
‘En, je zit nu al op de middelbare school. Gaat het goed?’ ‘Ja, gaat wel. Maar ik mis mijn vriendinnen, die zijn naar een andere school gegaan.’ En ik hoorde van je mama dat je al je eerste spreekbeurt hebt gehouden. Waar ging het over?’ Over de planeet aarde en klimaatveranderingen door de mens.’ ‘En, ging het goed?’ ‘Jawel, de spreekbeurt ging goed. Maar na afloop bleef ik wel met een aantal vragen zitten waar de juffrouw geen antwoord op wist. En mama wist ook niet meer precies wat er is gebeurd aan het begin van deze eeuw omdat ze toen nog heel klein was. Toen ben ik er nog meer over gaan lezen, maar ik begrijp een aantal dingen niet.’ ‘Wat begrijp je dan niet?’ ‘Ja, dat is een beetje moeilijk, opa. Ik weet niet goed hoe ik het anders kan uitdrukken, dus zeg ik het maar direct: waren jullie toen gek in die tijd? Waren jullie toen blind of zo?’
Ik schrik van haar felle reactie, maar Valerie ziet mijn gezicht niet en praat gewoon door: ‘Ja, sorry dat ik het zo hard zeg, opa, maar meer kan ik er niet van maken na wat ik erover gelezen heb in ons geschiedenisboek. Jullie zagen toch aan het begin van deze eeuw dat de ijskappen aan het smelten waren. Jullie zagen toch dat de gletsjers verdwenen. Jullie zagen toch dat er meer overstromingen waren en dat de gemiddelde temperatuur snel omhoog ging. Dat kon je toch met je eigen ogen zien. Daar had je toch geen wetenschappelijk onderzoek voor nodig!’
Ik slik een keer en kijk bedroefd, want ik weet dat ze gelijk heeft. Ik en mijn generatie waren toen veel te laf om op te staan en tegen de overheid te zeggen dat het genoeg was geweest. We waren een verwende generatie die bezig was met produceren en consumeren. Die alleen naar de overheid liep, om onze handen op te houden voor zorg, onderwijs, veiligheid en inkomen. We vertrouwden steeds op de overheid; die moest maar maatregelen nemen. Maar we vergaten dat we zelf de overheid waren en dat we zelf dus degenen waren, waar we op zouden moeten vertrouwen. En nu is het te laat. Valerie praat gewoon verder: Waarom hebben jullie toen niets gedaan, opa? Waarom hebben jullie toen alle olie opgemaakt? Wie zegt dat die van jullie was? En waarom hebben jullie er niet op tijd voor gezorgd dat er voldoende alternatieven voor olie waren? Je bent nota bene ingenieur, opa. Waarom heb je toen niets gedaan?’ Ik schrik van haar aanval. Ik schaam me diep dat we toen niets aan de echte problemen hebben gedaan, want we wisten dat die zouden komen. We waren bezig banken en grote bedrijven overeind te houden terwijl we ons hadden moeten richten op het milieu. Ik probeer me te verdedigen, maar het voelt niet goed.
Ja, ik weet niet, waarom we toen niets gedaan hebben. Niemand deed iets. Landen gaven elkaar de schuld en niemand wilde echt investeren in het milieu. Niemand wilde keuzes maken voor de toekomst van onze kinderen. Ik kan me nog een milieutop in Kopenhagen herinneren, aan het begin van deze eeuw. Dat was het zoveelste fiasco. We hadden in die tijd te maken met landen en bedrijven die met elkaar concurreerden om schaarse grondstoffen. De macht van de sterkste gold, net als in het dierenrijk, terwijl wij mensen toch beter hadden moeten weten. We hadden veel beter ons bewustzijn, onze verbeeldingskracht moeten gebruiken om onze toekomst te zien. Maar nee, we waren alleen maar druk bezig om dom werk te doen, wat de computer ook kon doen. Manager spelen dat vonden we belangrijk, het liefst aan de top.’
Ik kijk in de achteruitkijkspiegel. Valerie luistert aandachtig. Ik vertel verder: ‘Het spijt me dat ik toen niets gedaan heb. We waren fout in die tijd; ik weet het. Het is een zwarte bladzijde in onze geschiedenis.’
‘Mama zei dat je toen een eigen bedrijf had. Waarom heb je toen niets ondernomen?’ ‘Ik weet het niet meer zo goed; maar ik had inderdaad een eigen bedrijf, maar daar zaten aandeelhouders in die niet wilden innoveren. Die wilden niet veranderen. Ze wilden alleen maar meer geld verdienen. Ik kan me nog herinneren dat iedereen bleef zitten waar hij zat. Iedereen zat in zijn eigen comfortzone en dacht alleen aan zichzelf. We dachten niet aan jullie wereld en hoe jullie het zouden hebben. We waren in die tijd erg egoïstisch en materialistisch. We hebben grondstoffen opgemaakt die niet van ons waren.’ Dan is het even stil in de auto. Esmée heeft het allemaal aangehoord en mengt zich nu ook in het gesprek tussen Valerie en mij.
Toen ik geboren werd, werd ik geboren met een staatsschuld van € 160.000,- die ik moest aflossen. Ik weet dat het niet leuk is om dit op je verjaardag te horen, papa, maar het is wel zo dat wij nu terug moeten betalen wat jullie generatie heeft uitgegeven. We zijn nog steeds jullie staatsschuld aan het aflossen. De helft van het belastinggeld gaat nu op aan renteverplichtingen. De overheid heeft geen geld meer voor zorg, veiligheid en onderwijs, dat moeten we nu weer zelf doen. We hadden de mensen toen veel productiever moeten maken, zodat we meer zorg- en onderwijstaken zelf hadden kunnen doen.’
Ik zucht een keer diep en zeg dan: ‘Ik weet het, ik weet het, we hebben vreselijke dingen gedaan. Net als de slavernij is dit een zwarte bladzijde in onze geschiedenis. Een paar eeuwen geleden dacht men ook dat door het opheffen van de slavernij de arbeidskosten enorm zouden stijgen. Maar het omgekeerde gebeurde. Toen de slavernij werd afgeschaft, werden mensen creatief en innovatief en gingen machines onze arbeid vervangen. Zo hadden ze ook al lang geleden de brandstof en voedselprijzen veel hoger moeten maken. Dan was er ten minste een noodzaak om te innoveren en slimmer samen te werken. We hadden de technologie om slim samen te werken maar we dachten alleen aan ons eigen korte termijn belang. Het punt is: we leren niet van ons verleden. We hebben veel dingen nagelaten. Als ik het allemaal nog eens over kon doen, met de wetenschap die ik nu heb, dan zou ik het dertig jaar geleden helemaal anders gedaan hebben … ‘
Naast ons claxonneert een auto. Dan schrik ik wakker uit mijn droom.”
Wat moet ik hier verder nog aan toevoegen ……????
Retweet dit document, stuur het door naar je familie, naar je vrienden, naar je zakenrelaties en naar je politieke partij, want ik wil mijn kleinkinderen over 30 jaar nog recht in de ogen kunnen kijken. Jij toch ook ?
[1]Belasting op aan de aarde Onttrokken Waarde